Rynek sztuki w 2013 roku – raport Stowarzyszenia Antykwariuszy Polskich

Światowy rynek sztuki ma się dobrze i nic nie wskazuje by miały dotknąć go poważniejsze perturbacje. Zamieszczany na stronie Artprice.com wskaźnik nastrojów handlarzy dziełami sztuki – Artprice Confidence Index obecnie oscyluje wokół liczby 40, czyli jest wyjątkowo wysoki. Oznacza, że antykwariusze i marszandzi widzą przyszłość w jasnych barwach. Światowy kryzys skończył się – kolekcjonerzy i inwestorzy ruszyli kupować dzieła sztuki. Zapewne, niektórzy Rosjanie będą mieli problemy z płynnością, ale nie wpłynie to w istotny sposób na ogólną sytuacje na rynku. Polska też nie ucierpi, bo powiązanie naszego rynku z rosyjskim w tej materii nie ma większego znaczenia. Ważne jest przede wszystkim szersze otwarcie na Zachód i Daleki Wschód. Tam zapewne patrzą handlarze sztuką współczesną. Chociaż rynek rodzimy też ma wielki potencjał. Powodzenie aukcji oferujących sztukę artystów najmłodszego pokolenia, w warunkach poprawy sytuacji gospodarczej i wzrastającej edukacji społeczeństwa, wróży dalszy wzrost cen jednostkowych i sprzedaży w tym sektorze. Aukcje stały się miejscem pozyskiwania dobrego towaru przez galerie, dekoratorów wnętrz, ale także inwestorów poszukujących młodych, obiecujących talentów. W kwietniu odbędzie się w Łodzi pierwsza wystawa obrazów artystów młodego pokolenia pochodzących z prywatnej kolekcji zmontowanej w przeciągu ostatnich sześciu lat. Zapowiadane są też kolejne wystawy, które wzmocnią pozycję młodych artystów na rynku. Coraz więcej jest też aukcji specjalistycznych – wybranych obiektów z kategorii rzemiosło artystyczne, prac na papierze czy rzeźby. Taka specjalizacja świadczy o tym, że domy aukcyjne dążą do poszerzenia grona klientów poprzez próbę dotarcia do ich do tej pory ukrywanych zainteresowań. Być może znajdą się też większe pieniądze na zakupy muzealne, które poprawią sytuację antykwariuszy. Od pewnego czasu widać większą aktywność przedstawicieli muzeów na rynku oraz przejawy działania inwestorów instytucjonalnych. Raport SAP za rok 2012 sugerował pojawienie się ich w bliskiej przyszłości i teraz stało się to faktem. Co prawda aktywność tę trudno porównać do zachodnioeuropejskich lub amerykańskich funduszy inwestycyjnych, ale są to ich pierwsze od wielu lat kroki po naszej ziemi. Obecnie trudno wyobrazić sobie handel dziełami sztuki bez wykorzystania internetu. Każda galeria, która chce utrzymać się na rynku musi mieć dobrze działającą stronę www i pozostawać w kontakcie z klientami poprzez pocztę elektroniczną. Dało to wielką szansę firmom spoza stolicy, które mogą obsługiwać zarówno Warszawiaków jak i mieszkańców całego kraju realizując ich elektroniczne zlecenia. Internet i złagodzenie polityki eksportowej pozwoliły też na sprawniejszą obsługę klientów zagranicznych. Generalnie jednak ubiegły rok był kolejnym, trudnym dla galerii i antykwariatów. Te ostatnie skarżą się na słabą podaż – większość atrakcyjnych i droższych obiektów trafia na aukcje. Jest to zresztą tendencja utrzymująca się od kilku lat w całej Europie. W Polsce, w dodatku bardzo mocną konkurencję dla sprzedaży mebli oraz tańszych obiektów (tzw. staroci) stanowi portal Allegro. Większość klientów przedkłada cenę nad jakość. Niektóre galerie starają się obniżać koszty poprzez rezygnację z prestiżowych lokalizacji na tańsze pomieszczenia np. na piętrze, otwarte często tylko “na dzwonek”. Wymusza to z kolei specjalizację i kontakty z mniej liczną ale bardziej wyselekcjonowaną klientelą. Niestety, w ubiegłym roku wiele galerii obecnych na rynku od kilkunastu lat zrezygnowało z prowadzenia działalności. Przyczyny były różne, ale przede wszystkim wiązały się z rosnącymi kosztami utrzymania firm, spadającą podażą dobrego towaru i brakiem przystosowania do zmieniających się warunków prowadzenia handlu dziełami sztuki opartego na internecie i telefonie. Model przytulnego salonu obwieszonego dziełami z górnej półki, w którym właściciel częstuje herbatą i bawi rozmową o sztuce odchodzi na naszych oczach do przeszłości, coraz częściej zastępuje go sklep internetowy.